HARDAL TOHUMU

HARDAL TOHUMU

Hardal, turpgiller (Brassicaceae) familyasından tohumları baharat olarak kullanılan sarı çiçekli otsu bir bitkidir. On kadar farklı türü olmasına karşın üç ana türü genelde baharat olarak bilinir ve kullanılır.

0,2-1,5 m boylarında beyaz veya sarı çiçekli, yıllık otsu bitkilerdir. 10 kadar türü vardır. Türlerinin çoğu Akdeniz çevresi memleketlerinde yetişir. Bütün Avrupa, Kuzey Afrika ve Hindistan’da yetişmekte olan hardal bitkisi yurdumuzda da bütün bölgelerde yaygın olarak yetiştirilmektedir.

 Beyaz ve siyah olan hardalın yeryüzünde yayıldığı bölgelerde aynıdır.

Tohumlar kullanılacağı zaman toz haline geti­rilir, öylece veya su ile karıştırılarak lapa yaparak kullanılır.

Tabii ki yemeklerde baharat olarak kullanımı da herkesçe bilinmektedir.

Bilhassa etle birlikte servis yapılır.

HARDAL TÜRLERİ

Hardalın 4 önemli alt türevi mevcuttur. Bunlara; Kara Hardal; B.nigra, Beyaz Hardal; B.alba, Aromalı Hardal; B.juncea ve Yabani Hardal; B.arvensis’i sayabiliriz.

SİYAH HARDAL OTU 

1-1,5 m boyunda, bir yıllık sarı çiçekli otsu bir bitkidir. Yaprakları saplıdır. Meyveleri 1-3 cm uzunlukta 2-3 mm genişlikte, sap üzerine yatık, tüysüz, hemen hemen dört köşeli, kısa sivri uçludur. Yassı ve köşeli olan meyvelerinde tohumların bulunduğu yerler şişkindir. Tohumlar kırmızımsı siyah renktedir. Bitkinin Orta Avrupa, Anadolu ve İran’da kültürü yapılır.

Kullanılan kısımları tohumları ve tohumlarından elde edilen yağıdır. Bitkinin yaprakları dökülmeye başladığında meyve salkımları toplanır. Bunlar 15 gün kadar gölgede kurutulduktan sonra tohumları alınır. Hardal tohumlarında müsilaj, yağ, sinapin, sinigrin isimli glikozit ve mirozinaz fermenti vardır. Çok eskiden beri tıpta kullanılmaktadır. Dâhilen hardal tohumu unu az dozlarda midevî, yatıştırıcı ve tarçınla karıştırılırsa iyi bir iştah açıcıdır. Hâricen yakı, lapa veya banyo hâlinde romatizma ve bronşitte mevzii tahriş yapmak için kullanılır. Hardal yağı cildi tahriş eder, onun için sürüldüğü yer kızarır. Hafif antiseptiktir. Dumanı öksürük ve gözyaşı getirir. En fazla baharat olarak kullanılır. Deriyi tahriş edip, kızarttığından iç organlardaki kanı dışarıya toplar. Zehirlenmelerde kusturucu etkisinden faydalanılır. Hardal yakıları bir saatten fazla tutulmamalıdır. Aksi halde yılancığa benzer büyük şişler meydana gelir. Yakılar ılık suda ısıtılır. Sıcak su fermentleri tahrip eder. Hardal yakısı, hardal tozunun kâğıt üzerine yapıştırılması suretiyle elde olunur. Kullanılacağı zaman ılık suda ıslatılarak hardallı tarafı deriye gelecek şekilde kullanılır.

BEYAZ HARDAL OTU

Beyaz çiçeklidir. Vatanı Akdeniz çevresidir. Orta Avrupa ve Kuzey Amerika’da da kültürü yapılır. Önemli bir yağ bitkisidir. Beyaz hardal otunun sarı-kırmızı veya beyaz renkteki olgun tohumlarından hardal yağı elde edilir. Kullanılışı siyah hardal otu ile aynıdır.

HARDAL TOHUMUNUN İÇERİĞİ

Hardal tohumunun birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz; Glikosinolatlar 51-5 arasında olup en önemlisi %1-1,2 arasındaki Sinigrin (Sinigrosid) teşkil eder. Hardal tohumundaki Sinigrin ile Myrosinoz enzimi hücrelerin ayrı ayrı bölümlerinde olmaları nedeni ile birbirlerini etkilemezler. Hardalın ezilmesi ile birlikte enzim Myrosinoz Sinigrin’i (Allilglikosinat) parçalar ve ortaya bir eterik yağ olan Alil hardal yağı (Alilisothyocyanat), glikoz ve potasyumbisülfata ayrılır.  Fenilpropan türevleri; Sinapin’i örnek gösterebiliriz. Sinapin kolin-estersinapinasit ’den oluşur. Tohumların çillenmesi ile Sinapiosid ve koline parçalanır.  Sabit yağlar %30 oranında olur ve bunun da %80’i trigliseritler teşkil eder. Trigliseritler %40 Erucaasit, %17 Linolasit, %12 Oleikasit, %3 Linolenasit ve çok az miktarda Palmitin ve Sterinasitlerden oluşur. Tohumlarının %30’u proteinler ayrıca %4-6 mineraller ve zamk içerir.

HARDAL TOHUMUNUN KULLANIMI

Türkiye'de hardal yaygın olarak kullanılan bir baharat değildir. Piyasada bulunabilecek hardal sosları genellikle yerli veya ithal Amerika tipi hardallardır.

Siyah hardal ya da beyaz hardal bitkilerinin tohumları ya da bu tohumların öğütülmüş hali baharat olarak kullanılır. Keskin ve yakıcı bir tadı vardır. Sos olarak ve soslara sarımsı renk vermek için zerdeçal ile birlikte kullanılır. Bütün haldeki hardal tohumları turşu salamuralarında, et ve deniz ürünleri pişirmede kullanılabilir. Lahana turşusu ve yağlı salamuraları tatlandırmak için kullanılır. Hindistan'da tereyağında kızartılıp patlatılan tohumlar hoş kokuları ile garnitürlerde veya çeşni olarak yemeklerde kullanılır. Toz hardal da içeceklere ve fırında yapılan bazı yemeklere katılır.

Kahverengi tohumlar köri hazırlamak için diğer baharatlarla karıştırılır. Brassica juncea türünden hardal yağı elde edilebilir. Toz hardal, ızgara sosları, fırınlanmış sebzeler ve yumurtalarda kullanılabilir. Tatlıdan acıya ve keskin kokuludan yumuşak tatlara kadar hardal sosları bulmak mümkündür. Et yemeklerinde, özellikle av etlerinden yapılan yemeklerde, yumurta ve sebzelerden yapılan salatalarda da hardal sosu kullanılabilir.

Hardal tohumları bütün halde yemeklerde kullanılabilir. Toz hale getirilmiş tohumlar acı değildirler. Hardal tozları soğuk su ile karıştırıldığında; kükürt içeren glukozit ve hardal enzimleri kimyasal reaksiyona girerek karışım 10 dakika içinde acı ve keskin kokulu bir hal alır. Bu işlemde sıcak su kullanılmamalıdır, sıcak su hardalın yapısındaki enzimleri bozup yağını uçuracağından acılık ve keskin koku oluşmamasına neden olur. Hardal tozundaki bu reaksiyonu sona erdirmek için sirke, koruk suyu gibi asidik malzemeler kullanılabilir.

Hardal sosları yapımındaki önemli nokta hangi anda reaksiyona son verilmesi gerektiğinin belirlenmesi deneyim gerektirir. Su ile reaksiyonunu tamamlayan hardal soslarına tatlandırıcı ve koku verici malzemeler (limon, sirke, bira, şarap, tuz vb.) ilave edilir. Hardal soslarına renklendirici olarak bazen zerdeçal (turmerik) da eklenebilir.

HARDAL BANYOSU

 Temiz bir tülbentin içine 150 - 500 gram hardal tozu konur.

# Çıkın yapıldıktan sonra banyo suyuna konur.

# Hardal kağıdı, keten tohumu lapası veya hardal banyosu 10-15 dakikadan fazla tatbik edilmemelidir.

Hardal kağıdı : Hardal tozunun, kauçuk mahlülü aracılığıyla kağıda yapıştırılması suretiyle elde edilir.

# Bu kağıt ılık su ile ıslatılıp, hardallı tarafı cilde tatbik edilir.

Hardal Yağı Kullanımı :

*1 damla Hardal Yağı; bir çay bardağı dinlendirilmiş su içine damlatılarak günde 2-3 kez kullanılır.

HARDAL TOHUMUNUN FAYDALARI

Hardal Tohumu hazmı kolaylaştırır ve kabızlığı önler. Göğüs hastalıklarında faydalıdır. Göğsü yumuşatır, öksürüğü keser, bronşit ve zatürree şikâyetlerini azaltır. Beyne ve karaciğer gibi iç organlara kan toplanmasında kanı cilde toplamak ve ağrı kesmek için faydalıdır. Kusturucu özelliği ile zehirlenmelerde kullanılabilir.

Bağırsaklardan su çekerek dışkının yumuşama­sını sağlar ve müshil gibi tesir eder.

* Acı lezzeti sebebiyle iştah açar. Hardal hazmı kolaylaştırır.

* Haricen hardal lapası, hardal yakısı ve hardal banyosu şeklinde, tahriş edici olduğundan kanı cilde çekmek ve ağrı kesmek maksadıyla verilebilir.

* Romatizma ve sinirsel ağrılara fayda sağlanabi­lir. Lapa yarım saatten fazla ciltle temas etmemeli­dir.

* Tozu buruna çekilirse burun tıkanmalarını açar.

* Göğsü yumuşatıp, öksürüğü keser.

HARDAL YAĞININ FAYDALARI

*İştah açıcı ve hazmı kolaylaştırıcıdır.

*Akciğer zarı iltihabında kullanılır.

*İç organlarda biriken kanı dışarı atar.

*göğüs yumuşatıcı,

*öksürük kesici olarak kullanılır.

HARDAL YAKISI

Hardal yakıları bir saatten fazla tutulmamalıdır. Aksi halde yılancığa benzer büyük şişler meydana gelir. Yakılar ılık suda ısıtılır. Sıcak su fermentleri tahrip eder. Hardal yakısı, hardal tozunun kâğıt üzerine yapıştırılması suretiyle elde olunur. Kullanılacağı zaman ılık suda ıslatılarak hardallı tarafı deriye gelecek şekilde kullanılır.

HARDAL TOHUMUNUN ZARARLARI

 Midesi hassas olanlar, ülserliler, damar sertliği olanlar, tansiyon hastaları hardalı kullanmamalı veya az tüketmeye özen göstermeliler.